بهداشت دهان و دندان در تمام سنین بسیار دارای اهمیت است. اما اینبار در مورد رعایت بهداشت دهان و دندان در دوران کودکی، اطفال، بچه های کم سن و سال می پردازیم. و می گوییم که چرا برای بچه هایمان باید آموزش دهیم که بهداشت دهان و دندان را رعایت کند و به این مهم، اهمیت دهیم. آیا نیازی هست که دندانهای شیری کودکان نیز تمیز و پاک شوند؟
با روئیدن و ظهور دندان در دهان ، پلاک میکربی نیز بر روی آن تشکیل گردیده و شروع به تخریب و ایجاد پوسیدگی می کند پس بهداشت دهان کودک با رویش اولین دندان شیری آغاز می شود.
چگونه؟
خیلی ساده! با استفاده از یک تکه گاز زخم بندی با پارچه تمیز ملایمت و آرامی دندان را تمیز و پلاک دندانی را از روی آن بردارید.
در صورتی که کودک شما از شیشه استفاده می کند باید بدانید که اگر در هنگام خواب نیز عادت به مکیدن سر شیشه دارد ، به علت آنکه مایع درون شیشه دارای مواد قندی است این قند توسط میکربهای دهان تجزیه و به اسید تبدیل می شود و این اسید نیز بر روی دندان شیری اثر کرده و موجب پوسیدگی می شود ، پس:
از اینکه در هنگام خواب نیز شیشه یا پستان مادر در دهان کودک باشد خودداری کنید و اگر کودک شما قیل از آنکه به خواب زود عادت به استفاده از شیشه دارد حتی المقدور آن را با آب ساده پر کنید تا از پوسیدگی دندانهای شیری او جلوگیری کنید.
یک رژیم غذائی متعادل حاوی مقادیر کافی کلسیم و فسفر برای تکامل دندانهای کودک را در بردارد. لذا بدون تجویز طبیب یا دندانپزشک ، خودسرانه اقدام به دادن ویتامین ها و یا مواد معدنی به کودک ننمائید.
کودک و دندانپزشک:
ملاقات با دندانپزشک تجربه ایست که کودک باید آن مواجه شود ، همانطور که یک فرد بزرگسال نیز ملزم به مواجهه با آنست.
بهترین زمان برای شروع مراجعه طفل به دانپزشک حدود ۹ ماهگی است و عادت به مراجعه منظم به داندانپزشک می تواند از پیدایش بیماریهای دهان و دندان جلوگیری کند.
اولین ملاقات کودک با دندانپزشک از اهمیت خاصی برخوردار است و باید برای او خاطره خوب و خوشی باشد تا دچار ذهنیت منفی از دندانپزشک نشود. قبل از ویزیت به کودکتان بگوئید که دندانپزشک دوست توست و می خواهد به سلامتی تو کمک کند.
اولین ملاقات کودک نباید با ساعت خواب یا بازی او مقارن باشد.
از چه سنی مسواک بزنیم؟
تمیز کردن دهان و دندان مستلزم داشتن مهارت کافی است. در حدود ۲ سالگی کودک طور به دست گرفتن مسواک را از افراد بزرگتر تقلید می کند بدون آنکه توانائی مسواک کردن را داشته باشد. لذا پدر و مادر باید تا سن ۸ سالگی او را در مسواک کردن دندانها کمک نظارت کنند. از ۴ سالگی به بعد کودک تا حدی قادر به مسواک زدن می باشد.
“اطفال و مسواک”
مسواک کردن کودکان باید از نوع نرم Soft بوده و طول دسته آن به حدی باشد که تمیز کردن دندانهای عقب به راحتی امکان پذیر گردد. گرچه تکنیکهای بسیاری برای اطفال پیشنهاد شده ولی بسیاری از آنها توسط خردسالان قابل اجراء نیستند و در اینجا بذکر یکی از روشها که اجرای آن برای کودکان ساده است اکتفاء می شود:
روش حلقوی: مسواک را محکم در دست نگه داشته با حرکات دایره ای پرزهای مسواک را با زاویه ۴۵ بروی سطوح دندانها حرکت دهید. این حرکات را برای دیگر دندانها نیز اجرا کنید.
از آنجا که از یک طفل کم سن و سال نمی توان انتظار داشت که بهداشت دهان خود را بطور موثر حفظ و مراقبت نماید. لذا بهتر است که والدین در این امر به او کمک نمایند. کودکان گاهی در برابر مسواک زدن توسط والدین از خود مقاومت نشان می دهند ولی با ادامه این کار از سوی والدین ، کودک خواهد دانست که مقاومت بی فایده است!
سوالات متداول
سئوالی که غالباً والدین ، از دندانپزشک می کنند اینست که تا زمانی آنها باید در مسواک زدن به کودک خود کمک کنند؟ این سن در کودکان مختلف متفاوت است و بستگی به رشد جسمانی و عقلی طفل دارد ولی بطور کلی می توان گفت که از والدین تا سن ۵-۴ سالگی حداقل ۲ بار در روز باید مسواک زدن طفل طفل را خود بر عهده گیرند و از آن به بعد نیز تا سن ۸ سالگی بر مسواک زدن او نظارت داشته باشند.
مکیدن انگشت:
مکیدن انگشت تا ۲ سالگی یک رفلکس طبیعی برای کودک است و باعث احساس آرامش و راحتی اوست. پس از ۲ سالگی مکیدن انگشت کم کم روبه فراموشی نهاده و متوقف می شود و تا ۴ سالگی اگر متوقف نگردد بر شدت آن افزوده می شود که نشانه انفعال روحی کودک است.
مکیدن انگشت علاوه بر ورود میکربها به دهان ممکن است باعث تغییر محل دندانها و رویش نامنظم و بهم خوردن نظم و ترتیب دندانهای دائمی و شیری شود. در صورت ادامه مکیدن انگشت بهتر است با دندانپزشک مشورت کنید
دندان ۶ سالگی:
دندان آسیای بزرگ اول دائمی اولین دندان دائمی است که در دهان رویش می یابد و به تعداد ۴ عدد ، در هر فک دو عدد یکی در سمت چپ و یکی در سمت راست و در پشت دومین دندان کرسی شیری ظاهری می شود. این دندان رل مهمی در عملکرد و کارآئی سیستم جونده داشته و از دست دادن آن ضایعه جبران ناپذیری بر طفل وارد می کند و لذا نباید آنرا با دندان آسیای شیری اشتباه گرفت و در حفظ آن سهل انگاری نمود.
از دست دادن دندان شیری:
وظیفه دندانهای شیری علاوه بر کمک به جویدن و تغذیه، حفظ فضای لازم برای رشد طبیعی و منظم دندان دائمی نیز هست. اگر یکی از دندانهای شیری یا دائمی کشیده شود دندانهائی که در پشت آن قرار دارند و سمت جلو حرکت کرده و علاوه بر بهم زدن نظم دندانها، فضای دندان کشیده شده را نیز تنگ می کنند. در این حالت محلی برای رویش دندان دائمی که زیر دندان کشیده شده قرار دارد نخواهد بود و دندان دائمی یا بطور نهفته حتماً باید تحت درمان قرار گیرند و یا جراحی شده و درآورده شوند و دندانهای نامرتب نیز باید توسل به درمانهای ارتدنسی به وضع صحیح خود بازگردند.
در صورتیکه شدت پوسیدگی دندان شیری به حدی باشد که چاره ای جز درآوردن آن نباشد پس از کشیدن دندان ، داندانپزشک با ساختن وسیله ای بنام Space Maintainer مانع از حرکت دندانها و جلو آمدن آنها و نتیجتاً حفظ لازم برای رشد صحیح دندان دائمی می شود.
نامرتب بودن و بهم خوردن نظم و ترتیب دندانها:
عوامل ارثی، درشتی دندانها و کوچکی و فک، زود از دست دادن دندانهای شیری یا دائمی تنفس دهانی و مکیدن انگشت از علل نامرتبی دندانها و رابطه غلط آنهاست. تنفس دهانی علاوه بر خشکی دهان و ایجاد ژنژیویت در دندانهای جلو، موجب بهم خوردن نظم دندانها نیز می گردد.
نامرتبی دندانها بر بهداشت دهان نیز موثر است. تمیز کردن دندانها نامرتب مشکل بوده و لذا در این افراد میزان پوسیدگی و ژنژیویت بیشتر است. نامرتب بودن دندانها علاوه بر افزایش استعداد به پوسیدگی و ژنژیت، موجب کشش های عضلانی بهم خوردن تقارن و جذابیت صورت و درد فکین شده ، جویدن غذا را نیز دشوار می سازد و بیمار به ناچار به مصرف غذاهای نرم روی آورد.
از آنجائیکه بهداشت دهان و دندان و آموزش آن به کودکان اهمیت زیادی دارد، در بخش های زیادی در مورد آن صحبت کرده ایم که پیشنهاد می شود حتما مطالعه شود
