نخست بپردازیم به تعاریف کلی مربوط به مبحث ترمیم دندان

ترمیم دندان یکی از پرکاربردترین درمانهای دندانپزشکیست که همه ما حداقل یکبار تجربه این درمان را داشته ایم .ترمیم دندان با موادی همچون کامپوزیت ، آمالگام، گلاس آینومر، سمانهای مختلف ، طلای مستقیم و … که هر کدام در حیطه‌ی ترمیم دندان ، کاربرد و روشهای کلینیکی خاص خودش را دارد.

از اونجایی که بحث ترمیم دندان هم مثل عصب کشی ( درمان ریشه ) بسیار مفصل هست و نوشتن یک مطلب جامع هم بسیار سخت ، سعی میکنم این نوشته رو در مراحل بعد آپدیت کنم تا به مرور زمان به یک مطلب کاملاً جامع در زمینه مواد و روشهای ترمیم دندان با کامپوزیت و آمالگام تبدیل بشه.
خیلی سریع میرم سر اصل مطلب . رفتید مهمونی بهتون شیرینی تعارف میکننن و شما هم یدونه برمیدارید و متعاقب اولین گاز … آخ !

خب حالا این درد متعاقب شیرینی یعنی چی ؟ یعنی اینکه دندون شما دچار پوسیدگی هست و یه جایی مینای دندون از دست رفته و بافت عاج دندون که نسبت به شیرینی حساس هست ، داره بهتون اخطار میده ! خلاصه بوی ترمیم دندان از همینجا به مشام میرسه.
خب اگر خیلی عاقل هستید و از این حرفا ، فرداش زنگ میزنید به دکترتون و وقت میگیرید و الان توی مطب هستید ( سرعت ماجرا رو دارید ؟ )

دکتر عزیز شما هم در جلسه معاینه ، کارهای زیر رو انجام میده :

۱- گرفتن تاریخچه و پر کردن پرونده و سوال در مورد بیماریهای عمومی شما و …

۲- معاینه دقیق و با حوصله جهت پیدا کردن پوسیدگی های موجود.

۳- تجویز عکس رادیوگرافی در صورتیکه احتمال وجود پوسیدگیهای بین دندانی باشه .

۴- فرض کنیم مراحل بالا انجام شده و چندین پوسیدگی در دندانهای شما تشخیص داده شده . شما باید تک به تک وقت بگیرید و دکتر شما هم در هر جلسه اقدام به ترمیم یکی از دندانهای شما خواهد کرد.

۵- حالا جلسه‌ی درمان شروع شده و نوع مواد و روش ترمیم دندان ، بستگی به شرایط موجود بسیار متفاوت خواهد بود.

۶- تزریق مناسب بی حسی ( اگر فشار خون دارید حتماً به دکترتون بگید تا داروی مناسب تزریق بشه )

۷- شروع تراش  و همون سر و صداهای معروف دندانپزشکی

۸- ترمیم دندان با ماده مناسب

۹- اصلاح تراش و چک کردن کوتاه و بلندی دندان ( همون مرحله ای که یه کاغذ رو میزارن لای دندون هی میگن گاز بگیر و تق تق بزن رویهم )

انواع مواد ترمیمی :
مواد فلزی : آمالگام ، طلا ، اینله های فلزی و …
مواد همرنگ : کامپوزیت ، گلاس آینومر و …
مواد پرکردگی موقت : پانسمان ( هیدروکسید کلسیم در ترکیب با مواد دیگر جهت پانسمان موقت دندان ) ، زونالین و …

مراحل کلی ترمیم دندان با آمالگام :
– تراش و برداشتن پوسیدگی :  تراش برای آمالگام نوع خاصی هست و باید حفره رو به شکل گیردار درست کرد چون آمالگام به دندون نمیچسبه و باید در حفره گیر کنه تا در نیاد.

– اگر حفره عمیق هست باید اول کف بندی بشه . با چی ؟ با ماده ای به نام دایکال یا همون هیدروکسید کلسیم . چرا ؟ چون به عنوان لایه ای برای محافظت از پالپ دندون بکار میره و در دراز مدت باعث ساخته شدن یک لایه عاج محکم هم در زیر خودش میشه.

– استفاده از یک عایق حرارتی مثل یک لایه گلاس آینومر .چرا ؟ چون آمالگام فلز هست و حرارت رو به سرعت به اعماق دندون هدایت میکنه . پس زیرش یک لایه عایق حرارتی میزاریم .

– قرار دادن آمالگام و فرم دادن.

– تصحیح کوتاه و بلندی ترمیم

– پالیش سطح آمالگام

مراحل کلی ترمیم دندان با کامپوزیت :
– تراش برای کامپوزیت  سیستم خودش رو داره  و پوسیدگیها بدون آسیب رسیدن به بافت سالم دندان برداشته میشوند…
– شستشو
– استفاده از دایکال برای کف بندی اگر ترمیم عمیق هست.
– یک لایه گلاس آینومر برای جلوگیری از تحریک پالپ توسط کامپوزیت .
– استفاده از اسید مخصوص جهت تمیز کردن و افزایش قدرت چسبندگی کامپوزیت به دندان. ( اچینگ )
– شستشو
– خشک کردن مینای دندان ( البته عاج نباید خشک بشه که داستان خودش رو داره )
– مالیدن باندینگ ( مثل چسب عمل میکنه ) روی جدار حفره
– تاباندن نور آبی به باندینگ
– قرار دادن لایه لایه کامپوزیت
– تاباندن نور آبی پس از هر لایه
– به همین شکل لایه لایه پر میکنیم تا تمام شود
– فرم دادن سطح کامپوزیت سفت شده توسط فرز یا همون مته های دندانپزشکی
– تصحیح بلندی پرکردگی
– پالیش
– پول و خداحافظی

سوال : اون مواد سیاه که باهاش دندونو پر میکنن چیه ؟
جواب : مواد سیاه ؟ دیگه نگی جایی . همونطور که گفتم بهش میگن آمالگام که در حقیقت همون آلیاژ جیوه هست و نقره و مس و چند تا فلز دیگه . اولش نرمه و بعد از مدتی ( چند ساعت ) سفت میشه

سوال : این آمالگام که میگین چرا اولش نرمه و بعدش سفت میشه ؟
جواب : چون تازه با جیوه مخلوط شده و چند ساعتی طول میکشه که حسابی سفت بشه

سوال: چند روز پیش یکی از فامیلامون رفت دندونشو با سرب پر کرد خیلی هم راضیه ؟
جواب : سرب ؟؟؟؟ مگه جنگه ؟ همون آمالگام بوده که اشتباهی بعضیا بهش میگن سرب. ( دیگه نگی جایی )

سوال: اون ماده سفیده چیه پس ؟
جواب : بهش میگن کامپوزیت . اون هم سفید نیست بلکه در محدوده رنگ طبیعی دندونه و در رنگهای مختلف ساخته میشه تا بشه با ترکیب چند رنگ ، همرنگ دندون درآورد.

سوال: این پرکردن با لیزر و پرکردن با اشعه و اینا چیه پس ؟
جواب : نه لیزر داریم و نه اشعه . یک دستگاهی هست به نام لایت کیور که فقط نور آبی با شدت بالا تولید میکنه و باعث سفت شدن کامپوزیت میشه.

سوال: آمالگام بهتره یا کامپوزیت ؟ میگن استحکام آمالگام خیلی بیشتره نه ؟
جواب : بستگی به مورد فرق میکنه . آمالگام چسبندگی به دندون نداره و باید اینقدر تراش بدیم تا یک حفره با فرم گیردار ایجاد کنیم و آمالگام رو اصطلاحاً داخل حفره گیر بندازیم . ولی کامپوزیت به شکل دیگری به دندان چسبانده میشه و نیاز به تراش بیش از حد نیست . استحکام آمالگام همینطوری بیشتره ولی فقط استحکام مهم نیست بلکه قدرت چسبندگی به دندون مهمتره که در این مورد هیچوقت آمالگام به گرد کامپوزیت نمیرسه. در حال حاضر هم کامپوزیتهایی با استحکام بسیار زیاد ساخته میشه مخصوص دندونهای آسیا که حرف نداره.

سوال : پسر عمه من سوئد زندگی میکنه میگه اونجا فقط سفید پر میکنن. آره ؟
نگید سفید پر میکنن! بفرمایید فقط با کامپوزیت کار میشه . بله . در بسیاری از کشورهای غربی و اروپایی استفاده از آمالگام بخاطر اثرات زیست محیطی جیوه ممنوع شده و دیگه کار نمیشه .

سوال : مگه جیوه سمی نیست ؟ پس چطور باهاش دندون پر میکنن ؟
بله جیوه سمی هست ولی جیوه وقتی آلیاژ میشه با فلزات دیگر ، دیگه یه جورایی جیوه نیست و به جزئی از یک آلیاژ تبدیل میشه . تحقیقات نشون داده که ممکنه میزان بسیار کمی جیوه در دهان آزاد بشه ولی این میزان کم هیچ سمیتی برای بدن نداره . مشکل اصلی آمالگام که باعث شده در بعضی کشورها استفاده نشه ، اینه که نمیدونن چطوری باید اضافه این ماده رو بعد از کار در مطب دندانپزشکی دور بریزن تا وارد سیستم فاضلاب شهری نشه.

سوال: چرا دندون جلو رو با آمالگام پر نمیکنن ؟
شما خودت باشی حاضری دندون جلوت رو با آمالگام پر کنی ؟ البته در گذشته های دور که ترمیم همرنگ نبود ، دندانهای جلو رو هم با آمالگام یا طلا پر میکردن. پس علت اصلی پر نکردن دندانهای جلو با آمالگام ،رعایت مسایل مربوط به زیبایی هست .

سوال : کامپوزیت و آمالگام خوب و بد دارن یا همشون یک جنسن ؟
جواب : آره اتفاقاً . چه جورم ! البته در مورد آمالگام زیاد فرقی نمیکنه ولی این فرق در کامپوزیتها خیلی زیاده.  بستگی داره که دکتر شما بخواد از چه نوع کامپوزیت و با چه برندی استفاده کنه . تکنیک کار هم که جای خودش رو داره …

سوال: کامپوزیت زیبایی چه فرقی با بقیه کامپوزیتها داره ؟
جواب : این یک اصطلاح من درآوردی هست . کامپوزیت به خودی خود زیبایی نداره بلکه هنر دندانپزشک در ترکیب رنگها و فرم دادن به کامپوزیت هست که زیبایی ببار میاره .

سوال : کامپوزیت خودش به دندون میچسبه یا چسب میزنن زیرش ؟
جواب : در حقیقت چسب میزنن زیرش ! که بهش میگن باندینگ و یکی از مهمترین قسمتهای ترمیم کامپوزیت محسوب میشه. خیلی هم مهمه که از چه نوعی باشه و تاریخ مصرفش نگذشته باشه .

سوال : چه مواقعی حتماً باید دندون با آمالگام پر شه ؟
جواب : مواردی که نشه دندون رو ایزوله کرد . یعنی نشه دندون رو داخل دهان خشک نگه داشت . چون اگر سطح حفره پرکردگی با بزاق مرطوب بشه ، دیگه چسبندگی کامپوزیت و دندان پیش نمیاد و ترمیم بزودی کنده خواهد شد. به عنوان مثال اگر دندون خیلی عقب باشه و ترشح بزاق مریض هم زیاد ، بهتره از همون اول بریم سراغ آمالگام. ولی بطور کلی در دندانهای جلو کنترل بزاق و ایزوله کردن دندان راحت بوده و در اغلب موارد جهت یک پرکردگی زیبا و کامپوزیتی ، مشکلی وجود نخواهد داشت.

انجام درمان های مربوط به ریشه دندان شامل عصب کشی (اندو) ، درمان مجدد ریشه ( ری اندو ) ، و جراحی های اپیکو ( قطع کردن انتهای ریشه دندان ) ، درمان های فوق در صورت تمایل توسط کادر  متخصص درمان ریشه در کلینیک های شرکت تامین سلامت ملائک  انجام می گردد .

   علائم درگیری عصب دندان چیست؟

عصب دندان به همراه مجموعه ای از رگ های خونی در مرکز یا مغز دندان قرار گرفته است و در صورت وجود پوسیدگی های عمیق ، وجود دندان هایی با سابقه ضربه یا ترک دندانی عصب درگیر می شود .

علائم این درگیری ها شامل :

• درد خود به خود
• درد طولانی هنگام خوردن نوشیدنی ها و غذاهای گرم و سرد
• دردهای شبانه
• گاهی بدون علائم

   پروسه درمان ریشه دندان چگونه است ؟

ابتدا پوسیدگی ها و عوامل عفونی در قسمت تاج دندان برداشته می شود . سپس کانال های ریشه دندان تعین طول شده و محتویات آن ها به وسیله ابزارهای سوهان مانند پاکسازی می شوند و در نهایت کانال های دندان بعد از شست و شو و ضد عفونی با مواد شبیه پلاستیک که از صمغ یک نوع گیاه تهیه شده اند و کاملا با بدن انسان سازگارند ، پرشده و مهر و موم می گردند .

تمام این مراحل با بی حسی موضعی انجام می پذیرد و در روند درمان بیمار ، دردی را احساس نمی کند .

   آیا با دندان عصب کشی شده می توان غذا خورد یا مسواک زد ؟

دندانی که نیاز به درمان ریشه دارد ، اغلب شدیدا خراب و دیواره های شکننده ای دارد . بدین لحاظ ممکن است در زمانی که پانسمان روی دندان است ، بسیار احتیاط نمایید و از غذا خوردن معمول با دندان پانسمان شده اجتناب نمایید .

در صورت تخلیه کامل پانسمان حتما جهت گذاشتن پانسمان به دندانپزشک مراجعه فرمایید . در صورتی که تنها قسمت سطحی پانسمان تخلیه شده باشد ، نیازی به مراجعه نمی باشد .

   چرا دندانی که قبلا عصب کشی شده را باید مجددا عصب کشی کنیم؟

گاهی درمان ریشه که توسط پزشک قبلی انجام گردیده ، ناقص بوده و این موضوع در عکس رادیوگرافی عالی بوده ، اما به عللی آن دندان و مواد درونش عفونی گردیده است در این گونه موارد نیاز به درمان مجدد ریشه یا Reendo می باشد .

درمان ریشه مجدد نسبت به عصب کشی پروسه سخت تری دارد و گاهی نیاز به جراحی انتهای ریشه یا epico هم می باشد .

   آیا دندان های اندو شده الزاما نیاز به روکش دارند ؟ آیا روکش عمر این دندان ها را کاهش نمی دهد ؟

یک رکن مهم هم موفقیت درمان های عصب کشی شده ، ترمیم صحیح تاج دندان است . به صورتی که یک دندان حتی با بهترین عصب کشی در صورت گذاشتن یک ترمیم تاجی نامناسب دوباره عفونت کرده و نیاز به درمان مجدد پیدا می کند .

در دندان های عصب کشی شده با توجه به وجود پوسیدگی قبلی و برداشت بافت دندان و با از دست رفتن عروق و اعصاب دندان، رطوبت بافت دندان کاهش می یابد و دندان خشک تر و شکننده تر می شود . لذا اگر بعد از عصب کشی پزشکتان توصیه به روکش دندان فوق نمود ، در اسرع وقت این درمان باید صورت گیرد ، در غیر این صورت ممکن است باعث شکستن و از دست دادن دندان مورد نظر گردد .

    پست کور یا post core چیست ؟

معمولا در اثر وسعت پوسیدگی های دندان هایی که نیاز به درمان ریشه دارد و تخریب دندان در صورتی که 50% بافت دندان بعد از برداشت پوسیدگی در تاج دندان از دست رفته باشد ، نیاز به درمان پست می باشد . پست ها به دو نوع ریختگی و پست فایبر post fiber تقسیم می گردند . در پست ریختگی بعد از برداشت قسمت های نازک تاج ، ریشه دندان تا حدی تخلیه و قالبگیری می گردد و قالب فوق به لابراتوار ارسال می شود . سازه ای فلزی به صورت یکپارچه که شامل قالب ریشه مورد نظر و تاج بازسازی شده در لابراتوار ساخته می شود که به postcore معروف است ، پست مورد نظر بعد از ارسال در دهان ، داخل دندان نصب می گردد و دندان جهت درمان روکش آماده می شود .

درمان post core ریختگی روشی عالی و موثر در دندان های به شدت تخریب شده جهت بازسازی زیر روکش و استحکام دندان می باشد .

در دندان های با تخریب کمتر می توان از پست فایبر استفاده کرد که دیگر نیازی به قالب گیری و ارسال به لابراتوار نیست .

در همان جلسه ریشه تا حدی تخلیه و فایبر پست در داخل ریشه دندان نصب شده و تاج روی آن با مواد مخصوص بازسازی می گردد و دندان جهت درمان روکش آماده می گردد .

    چرا دندانی که عصب کشی شده پس از درمان هنوز هم درد دارد ؟

در چند روز اول ابتدای درمان ریشه ، به علت قطع نمودن و خارج کردن عروق و اعصاب از کانال های ریشه یک زخم موضعی اطراف ریشه دندان در استخوان ایجاد می شود . مانند هر جای دیگری از بدن محل آن تا مدتی دردناک و ملتهب خواهد بود .

در مورد دردهای بعد از درمان ریشه هم علت درد ، زخم و التهاب ناحیه قطع عصب در استخوان اطراف ریشه دندان می باشد . بنابراین وجود دردهای احتمالی بعد از درمان طبیعی بوده و این دردها با مسکن قابل کنترل است . این دردها معمولا ظرف چند روز یا نهایتا چند هفته بهبود می یابند . ولی در صورت عدم بهبود یا شدت پیدا کردن درد ، حتما به دندانپزشک خود مراجعه نمایید .

   درمان های عصب کشی نوین و پیشرفته تفاوتی با درمان های سنتی و قدیمی دارد ؟

امروزه در درمان های جدید به جای فایل دستی از فایل روتاری همراه با موتور استفاده می گردد ، که میزان پاکسازی کانال را افزایش داده و از زمان درمان می کاهد . اغلب درمان ها طی یک جلسه به پایان می رسد .

از روش های جدید دیگر استفاده از دستگاه تعیین طول الکترونیکیک ریشه ها با ایکس لوکیتور می باشد که دقت درمان را افزایش داده و دفعات عکس گرفتن را کاهش می دهد . از دیگر تغییرات مهم این حوزه استفاده از رادیوگرافی های دیجیتال است که میزان دریافت اشعه ایکس به مقدار چشمگیری کاهش می یابد .

   منظور از جراحی ریشه یا epico چیست ؟

جراحی ریشه یا اپیکوسرجری یک جراحی سرپایی می باشد که در موارد خاص درمان ریشه تجویز می گردد .

در مواردی که عفونت از داخل کانال تخلیه نمی شود ، با برش لثه و برداشت استخوان انتهای ریشه عفونت و کیست نوک ریشه تخلیه می شود و ناحیه با مواد خاصی پر می گردد ، تا به مرور زمان ضایعه و کیست انتهای ریشه بهبود پیدا می کند .

   چه داروهایی بعد از عصب کشی توصیه می گردند ؟

بهترین داروهایی که بعد از درمان ریشه توصیه می شوند، مسکن ها هستند که پرکاربردترین آن ها پروفن یا ژلوفن می باشد و بهتر است بعد از درمان ۶ ساعت یک بار مصرف گردد .

البته در صورت وجود تورم های شدید و درد ممکن است نیاز به مصرف آنتی بیوتیک ها مثل آموکسی سیلین ، مترونیدازول و … هم باشد که باید طبق دستور مصرف گردد .

برای استفاده از خدمات کلینیک های شرکت تامین سلامت ملائک و تعیین وقت آنلاین اینجا کلیک کنید.